Czym jest zapalenie oskrzeli u dzieci?

Zapalenie oskrzeli u dzieci to stan zapalny błony śluzowej dróg oddechowych, a konkretnie oskrzeli, które są częścią naszego układu oddechowego. Najczęściej, bo w około 90% przypadków, jest ono wywoływane przez infekcje wirusowe. Rzadziej przyczyną mogą być bakterie. Choroba ta jest zakaźna i przenosi się drogą kropelkową. U dzieci obserwuje się dwa szczyty zachorowań na zapalenie oskrzeli: pierwszy dotyczy maluchów poniżej drugiego roku życia, a drugi okresu między 9. a 15. rokiem życia. Warto zaznaczyć, że zapalenie oskrzeli u dzieci często mylone jest z przeziębieniem lub grypą ze względu na podobne pierwsze symptomy.

Przyczyny wirusowe i bakteryjne

Wśród najczęstszych czynników wirusowych odpowiedzialnych za zapalenie oskrzeli u dzieci wymienia się wirusa Syncytialnego (RSV), rynowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy, a także koronawirusy i ludzki bokawirus. Te same wirusy często wywołują również zwykłe przeziębienie, co tłumaczy podobieństwo objawów. Przyczyny bakteryjne zapalenia oskrzeli są rzadsze, ale również mogą wystąpić, szczególnie jako powikłanie po infekcji wirusowej.

Czynniki środowiskowe i podatność

Poza czynnikami infekcyjnymi, na rozwój zapalenia oskrzeli u dzieci mogą wpływać również czynniki środowiskowe. Narażenie na kurz, alergeny, silne opary chemiczne czy dym tytoniowy (także bierne palenie) znacząco zwiększa ryzyko zachorowania. Dzieci, które cierpią na astmę, alergie lub są narażone na bierne palenie, są bardziej podatne na rozwój zapalenia oskrzeli i mogą przechodzić je ciężej.

Objawy zapalenia oskrzeli u dziecka

Rozpoznanie zapalenia oskrzeli u dziecka opiera się na obserwacji charakterystycznych objawów, które mogą się różnić w zależności od fazy choroby. Zrozumienie tych symptomów pozwala na szybszą reakcję i odpowiednie postępowanie.

Pierwsze symptomy: katar i suchy kaszel

Początkowe objawy zapalenia oskrzeli u dzieci często przypominają zwykłe przeziębienie. Mogą pojawić się wodnisty katar, ból gardła, ból głowy i mięśni oraz stan podgorączkowy lub niewielka gorączka. Kluczowym symptomem w tej pierwszej fazie jest suchy, męczący kaszel, który może być bardzo uciążliwy dla dziecka. Często towarzyszy mu ogólne osłabienie i brak apetytu.

Faza mokrego kaszlu i trudności z odkrztuszaniem

Po kilku dniach od wystąpienia pierwszych objawów, zapalenie oskrzeli przechodzi w fazę sekrecyjną. Suchy kaszel stopniowo staje się mokry, produktywny, co oznacza, że dziecko zaczyna odkrztuszać wydzielinę. Ten etap może być trudny dla najmłodszych, ponieważ odkrztuszanie dużej ilości zalegającej wydzieliny może stanowić dla nich problem. U młodszych dzieci, które nie potrafią efektywnie odkrztuszać, może to prowadzić do wymiotów, zmniejszonego łaknienia, a nawet krótkotrwałego spadku masy ciała. Kaszel po infekcji, związany z regeneracją nabłonka dróg oddechowych, może utrzymywać się nawet do 3 tygodni.

Leczenie i łagodzenie objawów

Leczenie zapalenia oskrzeli u dzieci ma charakter przede wszystkim objawowy i skupia się na łagodzeniu dolegliwości oraz wspieraniu naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.

Nawadnianie, odpoczynek i nawilżanie

Podstawą leczenia zapalenia oskrzeli u dzieci jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia. Płyny pomagają rozrzedzić wydzielinę w drogach oddechowych, ułatwiając jej odkrztuszanie. Zaleca się podawanie dziecku dużej ilości wody, herbat ziołowych (np. lipowej, tymiankowej) lub rozcieńczonych soków. Niezwykle ważny jest również odpoczynek, który pozwala organizmowi skupić energię na walce z infekcją. Dodatkowo, nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko (np. za pomocą nawilżacza lub mokrych ręczników na kaloryferze), może przynieść ulgę, łagodząc podrażnienie dróg oddechowych i ułatwiając oddychanie.

Inhalacje i domowe sposoby na kaszel

Często stosowaną metodą łagodzenia objawów zapalenia oskrzeli są inhalacje. Najczęściej wykonuje się je z użyciem soli fizjologicznej lub preparatów zawierających kwas hialuronowy, które nawilżają błony śluzowe i pomagają rozrzedzić zalegającą wydzielinę. W przypadku kaszlu produktywnego, leki przeciwkaszlowe są przeciwwskazane, ponieważ hamują naturalny odruch odkrztuszania. Warto stosować również naturalne domowe sposoby, takie jak podawanie miodu (dzieciom powyżej 1. roku życia) czy syropów na bazie ziół (np. tymianku, babki lancetowatej), które mogą wspomagać działanie układu oddechowego.

Kiedy szukać pomocy lekarskiej?

Chociaż większość przypadków zapalenia oskrzeli u dzieci przebiega łagodnie, istnieją sytuacje, w których konieczna jest konsultacja lekarska, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia lub powikłania.

Powikłania i podejrzenie astmy

W przypadku nawracających zapaleń oskrzeli z towarzyszącą obturacją (zwężeniem dróg oddechowych), lekarze powinni rozważyć możliwość współistnienia lub rozwoju astmy oskrzelowej. U młodszych dzieci, które nie są w stanie współpracować podczas standardowych badań czynnościowych płuc, można zastosować specjalne ankiety ryzyka astmy lub, w celach diagnostycznych, przeprowadzić krótkotrwałą terapię sterydami wziewnymi. Do potencjalnych powikłań zapalenia oskrzeli u małych dzieci może należeć także niewydolność oddechowa, dlatego wszelkie oznaki duszności, przyspieszonego oddechu czy sinicy wokół ust powinny być natychmiast zgłoszone lekarzowi.

Profilaktyka zapalenia oskrzeli

Zapobieganie zapaleniu oskrzeli u dzieci opiera się na wzmacnianiu ich odporności oraz minimalizowaniu narażenia na czynniki ryzyka.

Regularne przestrzeganie zasad higieny, takich jak częste mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z osobami przeziębionymi oraz dbanie o czystość otoczenia dziecka, może znacząco zmniejszyć ryzyko infekcji. Ważne jest także unikanie ekspozycji na dym tytoniowy oraz inne czynniki drażniące drogi oddechowe. Dbanie o zbilansowaną dietę, bogatą w witaminy i minerały, a także zapewnienie dziecku odpowiedniej ilości snu i aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, wspiera naturalną odporność organizmu.